FACTS is al dertig jaar hét uithangbord voor alles wat geeks samenbrengt. Wat in 1993 begon in een klein Gents café groeide de afgelopen drie decennia uit tot een van de grootste Europese evenementen rond popcultuur.
Wie de top tien van populairste films uit 1993 bekijkt, ziet een bont allegaartje van films voor het hele gezin (Mrs. Doubtfire), drama’s (Schindler’s List) en romantische komedies (Sleepless in Seattle). Alleen de nummer één is een buitenbeentje, al zal men daar dertig jaar later anders over denken: Jurassic Park.
“Onder invloed van Marvel en DC Comics, maar ook pulp fiction en cult -en genrefilms, is alles wat geeky is de voorbije jaren een belangrijke subcultuur geworden. Meer zelfs, als je kijkt naar de verpletterende dominantie van films in dit genre zou je kunnen beweren dat het dé mainstream is”, zegt regisseur Jan Verheyen. “Die geekcultuur is een zeer trotse gemeenschap die ook een stuk creatiever is dan doorgaans door outsiders wordt aangenomen: het volstaat om een cosplay-defilé op FACTS mee te pikken om verbluft te worden door de rijke fantasie van de deelnemers.”
Een kaleidoscoop aan niches
Niet alleen op vlak van films verbreedde het aanbod voor geeks en nerds, zegt Lieven Scheire, presentator van de Nerdland-podcast. “In de jaren 70 was het nog mogelijk om de complete nerdcultuur te vatten. Er was Star Wars en Star Trek. Als je die bekeek en daarnaast een Rubik’s Cube en de allereerste computer in huis had, dan was je er wel een beetje. Vandaag is het aanbod zo groot dat je zelfs binnen een niche als gaming een genre moet kiezen omdat je het anders niet allemaal kan volgen.”
Decennialang waren ‘nerd’ en ‘geek’ scheldwoorden voor mensen met een diepgaande interesse in zaken die de rest van de wereld saai leek te vinden, maar daar is volgens Scheire een shift in gekomen. “Ik heb mij daar al geweldig over verwonderd van waar dat komt, maar ik zie mensen die titels als geuzennamen gebruiken. Enerzijds komt dat door populaire series als The Big Bang Theory, maar anderzijds loopt iedereen tegenwoordig met een supercomputer op zak. Alles wat de hippe influencers doen is ‘powered by nerds’. In de jaren 80 kon je een rockband hebben en je niets aantrekken van wat er online gebeurt, nu moet je wel mee zijn met technologie. Als je nerds en geeks vandaag nog onderschat, ben je traag van begrip.”
FACTS als katalysator in België
De hedendaagse popcultuur heeft een sterk Angelsaksische insteek, die los van de Marvel-hegemonie in onze lokale cinema’s ook op andere fronten voelbaar is. “Halloween is een feestdag uit de Angelsaksische traditie waar wij, Europeanen, werkelijk niks mee hadden. Tot in 1979 en de release van de iconische film van John Carpenter. Vanaf dan is Halloween onze cultuur binnengesijpeld en nu trick-or-treaten we alsof we nooit anders hebben geweten”, zegt Verheyen.
De opmars van popcultuur in België is onlosmakelijk verbonden met die van FACTS, de belangrijkste comic con van ons land. Wie fan is van popcultuur vindt elkaar namelijk niet alleen online op fora en gespecialiseerde sites, maar ook op evenementen als FACTS. Daar waar de eerste editie van FACTS 40 fans naar het Gentse café ‘Het Tonneke’ bijeenbracht, lokken de edities in Flanders Expo tegenwoordig vlot 40.000 bezoekers.
“FACTS is de perfecte plek om ‘je clan’ te zien”, zegt Scheire. “We zijn er allemaal, mensen met een interesse in niches die bij nader inzien zeer veel fans blijken te hebben. Aan een standje rond Doctor Who zal ik langer blijven hangen, terwijl mensen die fan zijn van manga liever ergens anders gaan staan. Die kruisbestuiving is echt zeer mooi.”
“Iedere editie proberen we de balans te vinden tussen wat mensen verwachten en unieke innovaties die je nergens anders vindt”, zegt Anthony Audenaerd, Event Director van FACTS. “Zo zorgen we ervoor dat we die veilige thuishaven creëren waar mensen zichzelf kunnen zijn én leggen we de lat telkens hoger. We kunnen terecht claimen dat FACTS zo in België een katalysator was voor de verspreiding van popcultuur, net zoals Tomorrowland dat was voor elektronische muziek. Een groot deel van onze bezoekers komt van over heel Europa naar Gent afgezakt om onze comic con bij te wonen.”
Voor oud én jong
Hoewel FACTS tegenwoordig meer dan 40.000 bezoekers aantrekt, ziet Audenaerd nog veel onontgonnen potentieel. “We merken dat de doelgroep die FACTS aantrekt steeds diverser wordt. Zo zie je meer en meer families komen, die al dan niet allemaal samen cosplayen. Daar proberen we op in te spelen.”
Dat merk je ook aan de artiesten en acteurs die de organisatie naar Gent haalt. Daar waar in het verleden onder andere Carrie Fisher (Prinses Leia in Star Wars), Tom Felton (Draco Malfidus in Harry Potter) en David Tennant (The Doctor in Doctor Who) naar Gent kwamen, kunnen bezoekers nu bijvoorbeeld op de foto met de cast van de Ketnet-serie Nachtwacht.
“Met Nachtwacht stonden we al een aantal keer op FACTS, en in 2022 was ik ook ambassadrice van de comic con. Het fantasy-aspect van Nachtwacht sluit sowieso aan bij FACTS, maar daarnaast merk ik dat de doelgroep doorheen de jaren enorm verbreed is. Het is echt een allround festival geworden, en er is voor elk wat wils. Ik ben bijvoorbeeld zelf niet per se de standaard geek of gamer, maar ik vind het wel altijd magisch om de cosplay outfits te bewonderen en mezelf te verliezen in de popcultuur”, zegt actrice Céline Verbeeck, Keelin in Nachtwacht.
Verbeeck: “Ik vergelijk het graag met Game of Thrones. In het begin leek die reeks enkel weggelegd voor wie hield van draken en nachtkoningen, maar tegen het laatste seizoen stond de hele wereld te springen om de ontknoping te zien. Ik denk dat mensen ervan houden om even in een andere rol te kruipen of van een andere realiteit te dromen. Als actrice kan ik je vertellen dat er niets leuker en interessanter is dan dat. FACTS is dan ook op veel vlakken baanbrekend, omdat het de popcultuur mee lanceerde en toegankelijker maakt voor een bredere doelgroep. Na 30 jaar FACTS is er niet langer sprake van een niche, iedereen is en voelt zich er welkom.”
FACTS, Your Belgian Comic Con, viert zijn dertigste verjaardag in Flanders Expo Gent, op 1 en 2 april, 2023. Het is het perfecte evenement voor fans van films en series, maar ook games, bordspellen, cosplay, superhelden, anime, K-Pop en zowat alle andere vormen van popcultuur.
Tickets & info: www.facts.be!
Foto: FACTS